(P51) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền tảng

5. Chơi nhanh: Âm giai, Arpeggio, và Âm giai đồng chuyển (Chromatic Scales) (Fantaisie Impromptu của Chopin và Chương thứ ba Sonata Moonlight của Beethoven)

c.  Luyện tập TO: Tốc độ, Động tác Glissando (tiếp theo)

Tốt nhất là bạn đừng bắt đầu chơi các âm giai HT cho tới khi bạn đã rất thoải mái chơi chúng HS. Nếu bạn cảm thấy có một nhu cầu luyện tập các âm giai HT (một số người dùng lối đó như các bài tập khởi động), thì hãy bắt đầu luyện tập HT với một quãng tám, hoặc một phần quãng tám, chẳng hạn chỉ một PS. Cho việc luyện tập các PS, âm giai C major là không lý tưởng bởi vì các ngón cái là không đồng bộ (synchronized) – hãy sử dụng âm giai B major, ở nó hai ngón cái của 2 bàn tay là đồng bộ, xem bên dưới. Hãy đào luyện thói quen chuyển sang chơi HT ở một tốc độ cao (mặc dù nó dường dễ hơn nhiều khi khởi đầu ở tốc độ thấp rồi dần dà tăng tốc). Để thực hiện việc này, hãy chơi một quãng tám LH ở một tốc độ nhanh mà bạn vẫn có thể thấy thoải mái nhiều lần, lặp lại nó RH ở cùng tốc độ đó nhiều lần, rồi kết hợp chúng vẫn ở cùng tốc độ đó. Đừng lo lắng nếu ban đầu các ngón tay không tuyệt đối trùng khớp nhau. Đầu tiên, hãy làm khớp các nốt khởi đầu, rồi làm khớp cả các nốt khởi đầu và nốt cuối; rồi xoay vòng quãng tám ấy liên tục; sau đó làm khớp tất cả mọi nốt. Sau nữa hãy luyện tập ở tốc độ chậm, duy trì cùng các động tác trước, cho tới khi các âm giai được chơi với sự hoàn toàn chủ động và thư giãn của bạn.

Trước khi đi quá xa với âm giai C major, hãy xem xét cách luyện tập với âm giai B major. Hãy xem bảng bên dưới về cách phân ngón cho âm giai. Trong âm giai này, chỉ có ngón cái và ngón út là chơi trên các phím trắng, ngoại trừ ngón (4) của LH. Tất cả các ngón khác đều chơi trên các phím đen. Âm giai này có các ưu điểm sau:

(1) Nó thì dễ chơi lúc ban đầu, đặc biệt là với các bàn tay lớn hoặc có ngón dài. Mỗi phím rơi một cách tự nhiên dưới từng ngón và có nhiều chỗ/không gian cho mọi ngón. Chính bởi lý do này mà Chopin đã dạy nó cho những những người mới học trước khi ông dạy học âm giai.

(2) Nó cho phép bạn luyện tập chơi các phím đen. Các phím đen thì khó chơi hơn  (dễ bị hụt/trượt hơn) bởi chúng thì hẹp hơn, và đòi hỏi độ chính xác lớn hơn.  

(3) Nó cho phép chơi bằng các ngón duỗi dẹt hơn (ít khum/cong hơn), điều mà tốt hơn cho sự luyện tập legato và cho sự điều khiển giọng đàn (tonal control). 

(4) Chơi TO dễ hơn nhiều với âm giai này. Đây là lý do tại sao  tôi đã sử dụng âm giai C để minh hoạ phương pháp TO. Với âm giai B major, sẽ khó hơn để thấy sự khác nhau giữa các động tác TU và TO. Tuy nhiên, cho mục đích luyện tập các động tác đúng, thì  B major có thể là ưu việt hơn, nếu bạn đã hiểu được sự khác biệt giữa TU và TO, bởi vì nó  dễ hơn để đạt tới các tốc độ nhanh hơn mà không tạo lập các tập quán xấu.  

(5) Các ngón cái là đồng bộ ở âm giai B major, giúp nó có thể luyện tập HT, PS bằng PS. Do vậy chơi nó HT thì dễ hơn với  âm giai C major. Một khi bạn đã chơi thuần thục âm giai này HT, thì việc học chơi âm giai C major HT sẽ trở nên đơn giản hơn, nhờ vậy tiết kiệm được thời giờ. Bạn cũng sẽ hiểu được một cách chính xác tại sao mà âm giai C major lại là khó chơi hơn.

Đoạn này dành cho những người bấy lâu chỉ chơi TU và nay phải học TO. Trước tiên, bạn có thể cảm giác như thể tất cả các ngón tay của bạn rối vướng nhau và khó đạt được một ý tưởng rõ ràng rằng TO là gì. Nguyên do chính của trở ngại này là cái thói quen mà bạn đã thâu nhập  khi chơi bấy lâu TU mà bây giờ cần phải gỡ bỏ. TO là một kỹ năng mới bạn cần học và hoàn toàn không khó hơn việc học một bản Invention của Bach. Nhưng  tin tốt lành nhất là rằng rất có thể bạn đã biết cách chơi TO rồi ! Hãy thử chơi một âm giai bán cung (chromatic scale) thật nhanh. Khởi bằng nốt C,  hãy chơi 13131231313 . . . . . Tư thế ngón dẹt có lẽ hữu dụng ở đây. Nếu bạn có thể chơi một âm giai bán cung rất nhanh, thì động tác của ngón cái chính xác là y hệt như cho TO bởi vì không thể nào chơi một một âm giai bán cung nhanh TU. Bây giờ, hãy giảm tốc động tác ngón cái âm giai bán cung này  rồi chuyển nó sang âm giai B major; hãy nghĩ tới âm giai  B major như một một âm giai bán cung mà trong đó chỉ có vài phím trắng được chơi. Một khi bạn đã chơi được  âm giai  B major TO,  hãy chuyển động tác này sang âm giai C major. 

Tất nhiên, việc học các âm giai và arpeggio (bên dưới) TO mới chỉ là bước khởi đầu. Cùng các nguyên tắc này sẽ được áp dụng cho bất kỳ tình huống nào có liên quan tới ngón cái, trong bất kỳ tác phẩm nào, ở bất cứ chỗ nào mà nhanh hợp lý. Một khi  bạn đã thuần thục các âm giai và  arpeggio, thì các tình huống TO khác sẽ hầu như trở thành một bản năng thứ hai. Để khả năng này phát triển một cách tự nhiên, bạn phải sử dụng một  sự phân ngón thích hợp và tối ưu; các sự phân ngón này được kê trong các bảng bên dưới.  

Những người mới lạ với phương pháp TO và đã trải việc học nhiều tác phẩm sử dụng phương pháp TU sẽ cần quay trở lại và sửa chữa tất cả các tác phẩm cũ đã học đó mà chứa các câu chạy nhanh và các hợp âm rải  (broken chord). Lý tưởng, là  tất cả các tác phẩm cũ sử dụng TU mà họ đã học đó cần được học lại toàn bộ để hoàn toàn tháo gỡ chúng khỏi tập quán TU những nơi mà TO là thích hợp hơn. Sẽ là một ý tưởng xấu việc chơi một số tác phẩm TU và các tác phẩm khác TO cho các sự phân ngón tương tự.  Một cách để thành công cho sự chuyển sang TO là luyện tập các âm giai và  arpeggio trước tiên để cho bạn trở nên thoải mái với TO. Kế, hãy học một số tác phẩm mới trong đó bạn sử dụng TO. Sau chừng 6 tháng, khi bạn đã thoải mái với TO,  bạn có thể chuyển đôi phương pháp tất cả các tác phẩm cũ đã học TU. TO và TU nên được xem là hai thái cực của các cách sử dụng ngón cái khác nhau. Nghĩa là, giữa chúng còn có nhiều cách khác cho ngón cái. Một lợi ích bất ngờ của việc học TO là rằng bạn sẽ trở nên chơi TU tốt hơn nhiều. Sở dĩ như thế là vì ngón cái của bạn trở nên giàu khả năng kỹ thuật hơn: nó trở thành tự do . Và bạn đạt được khả năng sử dụng tất cả các động tác giữa TO và TU mà  có thể đạt được lệ thuộc vào những nốt khác đang được chơi là gì và loại tình cảm bạn muốn thể hiện là gì. Ngón cái bây giờ được tự do để sử dụng tất cả các động tác sẵn có của nó và để điều khiển giọng đàn. Sự tự do này, cộng thêm khả năng chơi được nhiều chi tiết kỹ thuật khó hơn nhiều, là những cái biến ngón cái của bạn thành một ngón tay hết sức linh hoạt và đa dụng.

Soạn giả: Chuan C. Chang (nhà khoa học)

Dịch giả: Nhật Nguyệt (thi sĩ)

Chia sẻ, sao chép vui lòng ghi rõ nguồn bài viết thuộc bản quyền Harmony Co., Ltd

 >>Xem tiếp:

5. Chơi nhanh: Âm giai, Arpeggio, và Âm giai đồng chuyển (Chromatic Scales)

a.  Âm giai- Scales: Ngón cái tréo/luồn bên dưới -Thumb Under (TU), Ngón cái tréo bên trên- Thumb Over (TO).

b.  Động tác TO, Giải thích và Video

c.  Luyện tập TO: Tốc độ, Động tác Glissando

d.  Các Âm giai: Nguồn gốc, Thuật ngữ và những sự Phân ngón

Bảng  1.III.5.a Các Âm giai trưởng chiều lên

Bảng  1.III.5.b Các Âm giai thứ hoà âm chiều lên

e. Hoà âm rải-Arpeggio.

f.  Đẩy-Thrust và Kéo-Pull, Chương 3, Sonata Moonlight của Beethoven.

g.  Ngón cái: ngón đa năng linh hoạt nhất

h.  Các âm giai bán cung (Chromatic Scale) nhanh.

(P52) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền tảng

(P53) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền tảng

(P54) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền tảng