(P44) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền tảng

4. Bàn tay, ngón tay, các cử động cơ thể cho kỹ thuật (tiếp theo)

b. Chơi bằng các Tư thế Ngón dẹt (Flat Fingers) (các tư thế FFP, Nhện (Spider), Kim tự tháp (Pyramid)

Trật tự về mực quan trọng của tất các các tư thế này là gì -- cái nào là tư thế FFP “mặc định” mà chúng ta nên sử dụng thường xuyên? Tư thế nhện là tư thế quan trọng nhất. Thế giới côn trùng hẳn không thu nạp tư thế này mà không có một nguyên do tốt; chúng đã phát hiện rằng nó có tác dụng tốt nhất sau hằng mấy triệu năm nghiên cứu. Chú ý rằng việc phân biệt giữa tư thế nhện và tư thế khum có thể là rất tinh vi, và nhiều người chơi piano mà tin rằng họ đang sử dụng tư thế khum trong thực tế lại đang sử dụng một cái gì gần với FFP hơn. Tư thế quan trọng thứ hai là tư thế ngón dẹt bởi vì nó được cần cho sự chơi các hợp âm và các arpeggio rộng. Tư thế thứ ba là tư thế khum mà cần cho việc chơi các phím trắng, tư thế kim tự tháp xếp thứ tư. Tư thế kim tự tháp chỉ sử dụng một cơ gập cho một ngón tay, tư thế nhện thì sử dụng hai, và tư thế khum thì sử dụng tất cả ba cơ gập cộng thêm các cơ duỗi trong quá trình nhấn phím. Tuy nhiên, lựa chọn cuối cùng phải được dành cho cá nhân người chơi piano.

Tổng quát, bạn có thể sử dụng nguyên tắc sau để quyết định lựa chọn tư thế ngón nào thích hợp khi dùng: khi chơi các phím đen thì hãy sử dụng FFP dẹt hoàn toàn, và hãy sử dụng tư thế khum hoặc tư thế kim tự tháp cho các phím trắng. Tư thế nhện là đa dụng khi bạn còn trẻ và có thể dùng chơi cả các phím đen và phím trắng. Lưu ý rằng, nếu, bên trong một nhóm nốt, mà bạn phải chơi cả phím đen và phím trắng, thì sẽ là thuận lợi hơn nếu bạn sử dụng cả hai loại tư thế ngón. Ban đầu cách này dường gây thêm phức tạp, nhưng ở các tốc độ cao, đây có thể là cách duy nhất. Hiển nhiên, có vô số các ngoại lệ; ví dụ, trong các đoạn khó liên quan ngón 4, bạn có thể cần nhiều các FFP hơn là các tư thế khum ngay cả khi hầu hết hoặc tất cả các nốt đều trên các phím trắng nhằm khiến dễ dàng hơn việc nhấc ngón 4.

Các thảo luận trên về FFP là có cơ sở thực tế, song chúng hoàn toàn chưa là đầy đủ. Để hiểu hơn vào chi tiết, chúng ta cần bàn thảo cách mà ta áp dụng FFP cho các kỹ năng cụ thể chẳng hạn như legato, hoặc chơi hai nốt bằng cùng một ngón trong khi vẫn điều khiển được từng nốt riêng rẻ. Lối chơi Legato của Chopin theo các tài liệu ghi nhận là hết sức đặc biệt, cả lối staccato của ông nữa. Liệu lối staccato của ông có liên quan tới FFP hay chăng? Lưu ý rằng trong tất cả các FFP, bạn có thể lợi dụng tác động như lò xo của đốt thứ ba đang được thư giãn, điều này hữu dụng khi chơi staccato. Đương nhiên ta cần nhiều nghiên cứu hơn để học cách sử dụng các FFP. Cụ thể, có tranh cãi rộng rãi về sự liệu ta nên chơi hầu hết với tư thế khum và bổ sung FFP mỗi khi cần, như được dạy bởi hầu hết thầy giáo piano, hay là ngược lại, như Horowitz giảng dạy, và như được khuyên ở sách này. FFP còn liên quan tới độ cao của ghế đàn. Khi chơi bằng các ngón dẹt, sẽ dễ hơn khi ghế đàn được hạ thấp. Có rất nhiều tường thuật của các nghệ sĩ piano phát hiện rằng họ có thể chơi tốt hơn nhiều với một vị thế ghế đàn thấp hơn (Horowitz và Glen Gould là ví dụ). Họ khẳng định đã đạt được nhiều chủ động hơn, đặc biệt là cho pianissimo và tốc độ, song không ai cung cấp một lý giải tại sao lại là như vậy. Lý giải của tôi là rằng ghế đàn thấp hơn đã cho phép họ sử dụng nhiều FFP hơn. Tuy nhiên, có lẻ không hề có bất kỳ lý do tốt nào cho việc ngồi quá thấp, Glen Gould đã thực hành, bởi bạn luôn luôn có thể hạ thấp hơn cổ tay để đạt được cùng hiệu quả này.

Tóm lại, Horowitz có những lý do tốt để chơi bằng các ngón dẹt và các thảo luận bên trên cho thấy rằng một thành phần của trình độ kỹ thuật cao hơn của ông có lẽ đã đạt được nhờ sử dụng nhiều các FFP hơn các tư thế ngón khác. Thông điệp quan trọng nhất của phần này là rằng chúng ta phải học cách thư giãn đốt thứ ba của ngón tay, hãy chơi bằng phần tiếp xúc-nhạy cảm của đầu ngón tay, và đào luyện sự linh hoạt của ngón tay. Sự ác cảm, hoặc thậm chí là tuyệt đối ngăn cấm, của một số thầy dạy piano, đối với FFP cuối cùng tỏ ra sai lầm; trong thực tế, bất kỳ một lượng cong/khum nào của ngón tay cũng đều dẫn tới một mức độ ít nhiều của chứng liệt-khum. Tuy nhiên, những người chơi piano mới học phải học tư thế khum trước tiên bởi vì nó được thường xuyên đòi hỏi và nó thì khó hơn các FFP. Nếu các nhạc sinh học phương pháp ngón dẹt trước tiên, họ có thể không bao giờ học tư thế khum cho đúng đắn. FFP là đắc dụng cho tốc độ, giúp gia tăng tầm với của bạn, giúp chơi nhiều nốt bằng chỉ một ngón, tránh chấn thương, giúp bạn “cảm giác các phím”, legato, sự thư giãn, chơi pianissimo hoặc fortissimo, và làm tăng thêm màu sắc giọng đàn. Mặc dù tư thế khum là cần thiết, lời tuyên bố rằng “bạn cần tư thế khum để chơi các chi tiết khó về kỹ thuật” là sai – cái bạn đích thực cần là các ngón linh hoạt đa năng. Sự chơi với các ngón dẹt cho phép chúng ta tự do sử dụng nhiều tư thế ngón hữu dụng và đa dụng khác nhau. Giờ chúng ta đã biết cách chơi tất cả các phím đen mà không bị hụt/trượt một nốt nào. Xin cảm ơn các vị, Johann, Frederic, Franz, Vladimir, Yvonne (Combe)!

Soạn giả: Chuan C. Chang (nhà khoa học)

Dịch giả: Nhật Nguyệt (thi sĩ)

Chia sẻ, sao chép vui lòng ghi rõ nguồn bài viết thuộc bản quyền Harmony Co., Ltd

>>Xem tiếp:

4. Bàn tay, ngón tay, các cử động cơ thể cho kỹ thuật.

a. Các động tác của bàn tay

b. Chơi bằng các Tư thế Ngón dẹt (Flat Fingers)

c. Các động tác của cơ thể - Body Motions

(P45) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền tảng

(P46) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền tảng

(P47) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền tảng

(P48) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền tảng