(P19) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền tảng

25.  Chơi-Hai tay [Hands together (HT)] và Chơi đàn trong đầu  [Mental Play]

Chúng ta cuối cùng đã có thể đặt lên bàn phím cùng lúc hai tay (HT)! Một số nhạc sinh gặp những khó khăn lớn nhất tại đây, nhất là trong những năm đầu tiên theo học piano. Mặc dù các phương pháp ở đây sẽ tức thì giúp ích cho bạn việc thụ đắc kỹ thuật nhanh hơn, bạn vẫn phải mất chừng hai năm để có khả năng  thật sự tận dụng các ưu điểm mà các phương pháp trong sách này mang tới bạn.

Chơi HT chẳng khác gì sự ta nỗ lực suy nghĩ hai vấn đề khác nhau trong cùng một lúc. Không hề có sự phối hợp được lập trình sẵn nào giữa hai bàn tay như chúng ta sẵn có giữa hai con mắt (để lượng khoảng cách), hai tai (để xác định hướng xuất phát của một âm thanh) hoặc hai chân/hai cánh tay (cho việc bước đi). Vì vậy, học cách phối hợp các ngón của hai bàn tay một cách chính xác là  học một kỹ năng mới. Sự luyện tập HS trước đó làm cho việc học sự phối hợp này nhiều dễ dàng hơn  bởi chúng ta lúc này chỉ phải tập trung vào sự phối hợp, chứ không là phải trong cùng lúc đồng thời tập trung vào việc phối hợp VÀ  sự phát triển kỹ thuật ngón/bàn tay.

Tin vui là rằng chỉ có một "bí quyết" cốt yếu cho sự hoc HT nhanh chóng. "Bí quyết" đó lại chính là sự luyện tập HS thích đáng, như vậy bạn đã học bí quyết đó rồi ! Tất cả kỹ thuật đều buộc phải thụ đắc được bằng luyện tập HS; đừng gắng đạt kỹ thuật bằng HT cái mà bạn có thể đạt bằng HS. Các lý do là rất rõ ràng. Nếu bạn gắng đạt kỹ thuật bằng HT, bạn sẽ lâm vào những vấn đề rắc rối chẳng hạn  (1) phát triển stress, (2) sự không đều giữa hai bàn tay  (tay phải thường có xu hướng khoẻ hơn), (3) tạo những tập quán xấu, (4) tạo các bức tường tốc độ, vv. Lưu ý rằng tất cả các bức tường tốc độ là do chính ta tạo nên; chúng là hậu quả của sự chơi sai hoặc stress. Luyện tập HT quá sớm có thể tạo nên vô số các bức tường tốc độ. Các động tác sai là một vấn đề nữa; một số động tác không thể hiện rắc rối gì khi bạn chơi HT chậm nhưng trở nên bất khả khi tốc độ được đẩy cao. Ví dụ tốt nhất của hiện tượng này là lối chơi  "ngón cái luồn dưới " [thumb under] (xem phần III.5).

Trước nhất, bạn cần một số tiêu chí để xác định khi nào thì mình đã hoàn tất luyện tập HS. Một tiêu chí tốt là tốc độ HS. Thông thường, tốc độ tối đa HT bạn có thể chơi là từ 50% tới 90% của tốc độ HS, cả cho RH và LH. Giả sử bạn có thể chơi RH ở tốc độ 10 và LH ở tốc độ 9. Thề thì tốc độ HT tối đa của bạn có thể là 7. Cách nhanh nhất để nâng tốc độ HT này lên 9 sẽ là hãy nâng tốc RH lên 12 và tốc độ LH lên 11. Như một nguyên tắc chung, hãy đạt tốc độ HS vượt tốc độ bản nhạc yêu cầu. Như thế,  cái tiêu chuẩn chúng ta đang tìm kiếm sẽ là: nếu bạn có thể chơi HS ở tốc độ 110% tới 150% của  tốc độ cuối cùng bản nhạc yêu cầu, một cách thoải mái, và trong khả năng kiểm soát, thì ấy là khi bạn sẵn sàng cho luyện tập HT.

Nếu bạn gặp trở ngại, hãy sử dụng phương pháp  “lược giản” [outlining]. Giả dụ rằng bạn đã có thể chơi HS ổn thoả. Vậy thì bạn hãy đơn giản hoá một hoặc cả hai tay sao cho bạn có thể chơi chúng dễ dàng, rồi thì bạn hãy dần dần thêm vào [trả lại] các chi tiết khó mà bạn đã lược đi để đơn giản hoá trước đó. Có nhiều cách thực hiện điều này, và bạn có thể phát triển các phương pháp thực sự hiệu quả tùy thuộc vào lượng kiến thức âm nhạc mà bạn đang có, vậy nên sự lược giản sẽ được thảo luận chi tiết hơn ở mục III.8. Tuy nhiên, bạn không cần lý thuyết âm nhạc để sử dụng phương pháp lược giản này; một ví dụ là phương pháp  “thêm các nốt ” [adding notes]: hãy tách từ một đoạn khó ra một mẩu ngắn, rồi chơi HS bàn tay gặp khó hơn , lặp đi lặp lại đoạn ấy liên tục (đây được gọi là phương pháp xoay vòng [ cycling], xem III.2); rồi thì bắt đầu thêm bàn tay chơi thoải mái hơn lần lượt từng nốt. Đầu tiên thêm vào một nốt và luyện tập cho tới khi bạn có thể chơi ổn thoả. Rồi thêm một nốt khác,vv, cho tới khi mẩu nhạc khó chơi đó được bạn có thể chơi hoàn chỉnh. Phải chắc chắn rằng, khi bạn thêm các nốt nhạc, bạn vẫn duy trì cùng các thế ngón như trong khi bạn luyện tập HS. Rất thường khi, cái nguyên do khiến bạn không thể chơi HT mặc dù bạn có thể chơi  HS là rằng bạn mắc một lỗi đâu đó. Thường khi, lỗi này là thuộc về tiết tấu [rhythm]. Do vậy, khi bạn thêm các nốt, hãy gắng phát hiện liệu bạn có mắc lỗi ở một bàn tay không; việc này được thực hiện tốt nhất bằng cách tham chiếu lại với tổng phổ bản nhạc.

Có cả một trời khác biệt ở cách mà não bộ bạn xử lý các nhiệm vụ của một bàn tay và nhiệm vụ mà đòi hỏi sự phối hợp của cả hai bàn tay, điều mà chính là nguyên do tại sao bạn phải học chúng riêng biệt. Việc luyện tập HS thường không hình thành các tập quán mà không được não bộ trực tiếp chỉ huy, bởi vì não bộ chỉ huy mỗi tay một cách trực tiếp. Các động tác HT, ngược lại, chỉ có thể được hình thành bởi  sự lặp đi lặp lại nhiều lần, tạo nên một thứ thói quen [được hình thành do] phản xạ [có điều kiện] [reflex habit], hoạt động này liên quan tới các tế bào thần kinh không thuộc não bộ.  Một biểu thị của hiện tượng này là rằng các động tác HT mất nhiều thời gian hơn để học. Do vậy, các thói quen HT xấu là tệ nhất, bởi vì, một khi đã hình thành, chúng có thể vĩnh viễn không xoá bỏ được. Để thụ đắc kỹ thuật nhanh chóng, bạn nhất định phải tránh những loại thói quen xấu này.

Soạn giả: Chuan C. Chang (nhà khoa học)

Dịch giả: Nhật Nguyệt (thi sĩ)

Chia sẻ, sao chép vui lòng ghi rõ nguồn bài viết thuộc bản quyền Harmony Co., Ltd

>>Xem tiếp:

• Tay trái yếu; Dùng Tay này Dạy Tay kia
• Xây dựng Sức bền (Endurance), Sự thở
• Những tập quán xấu: Kẻ thù xấu nhất của một nghệ sĩ piano
• Pedal ngân tiếng -Damper Pedal
• Pedal hãm âm (Soft Pedal): Chỉnh giọng búa [Hammer Voicing], Phương diện Vật lý của Âm đàn piano [Physics of the Piano Sound]
• Chơi-Hai tay [Hands together (HT)] và Chơi đàn trong đầu  [Mental Play]
• Tóm tắt 
• (P20) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền tảng 
• (P21) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền tảng
• (P22) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền tảng
• (P23) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền tảng 
• (P24) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền tảng