(P71) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền tả

6. Thuộc lòng

l. Người Thị tấu - Sight reader - đối chiếu với Người chơi Thuộc lòng: Học tác phẩm Inventions của Bach (tiếp theo)

Nhiều người thị tấu giỏi lại là những người chơi thuộc lòng kém và ngược lại. Vấn đề này nảy sinh bởi những người thị tấu giỏi lúc ban đầu ít có nhu cầu tìm cách học thuộc và thích việc đọc/thị tấu hơn, do vậy họ rốt cuộc sẽ chỉ luyện tập thị tấu với cái giá phải trả là không thể học thuộc lòng. Càng đọc/thị tấu nhiều bao nhiêu, thì họ lại càng ít cần thuộc/nhớ tác phẩm, và càng nhớ kém, và trở thành những người có trí nhớ kém, với cái hậu quả là một ngày nào đó họ chợt nhận thức rằng mình không có khả năng nhớ một tác phẩm nào. Dĩ nhiên, có những người có “thiên tài” đọc nhạc bẩm sinh nhưng lại thực sự mắc các vấn đề trở ngại về trí nhớ, song số người này chỉ chiếm thiểu số. Do đó, những trở ngại về trí nhớ chủ yếu nảy sinh từ một chướng ngại tâm lý được tạo dựng nên qua những thời kỳ dài. Những người có trí nhớ tốt có thể trải nghiệm điều ngược lại; họ không thể thị tấu bởi vì họ một cách tự động sẽ học thuộc mọi cái và hiếm khi có một cơ hội để luyện tập đọc nhạc. Tuy nhiên, đây không phải là một vấn đề cân đối bù trừ bởi vì trong thực tế những nghệ sĩ piano tài năng đều biết cách học thuộc; vì vậy, người có trí nhớ kém còn có nguy cơ bất hạnh là không bao giờ thụ đắc được kỹ thuật cao; tức là, trình độ kỹ thuật của những người có trí nhớ kém thường thì thấp hơn của những người có trí nhớ tốt.

"Thị tấu/Sight reading" là từ được dùng theo nghĩa rộng trong phần này với ngụ ý chỉ sự đọc nhạc bằng mắt cũng như sự luyện tập bản nhạc với sự trợ giúp của tổng phổ. Sự phân biệt giữa sự đọc bằng mắt/thị tấu một tác phẩm mà người đó tới nay chưa từng trông thấy và một tác phẩm mà đã được chơi trước đó thì không được đặt là quan trọng ở đây. Để vắn gọn, sự phân biệt đó sẽ được nhận biết qua ngữ cảnh của câu.

Khả năng học thuộc là quan trọng hơn khả năng đọc nhạc bởi vì bạn có thể tồn tại như một nghệ sĩ piano mà không cần khả năng thị tấu giỏi, song bạn không thể trở thành một nghệ sĩ piano cấp cao mà không có khả năng thuộc lòng tác phẩm. Sự học thuộc tác phẩm là không dễ dàng với người chơi piano trung bình kẻ chưa được đào tạo về phương pháp nhớ. Những người đọc nhạc giỏi mà không thể thuộc tác phẩm phải đối mặt với một vấn đề thậm chí còn kinh khủng hơn. Do đó, những người có trí nhớ kém mà có mong muốn thụ đắc một vốn nhạc mục các tác phẩm được học thuộc phải sớm luyện tập trí nhớ ngay từ ban đầu với một thái độ rằng đây sẽ là một dự án lâu dài với vô số chướng ngại phải vượt qua. Như đã trình bày trên, giải pháp, về nguyên tắc, là đơn giản -- hãy thiết lập thói quen học thuộc mọi thứ trước khi bạn học tác phẩm mới. Trong thực tế, sự cám dỗ muốn học thật nhanh bằng cách đọc tổng phổ thông thường là quá khó kháng cự. Bạn cần thay đổi một cách căn bản cung cách mà bạn học các tác phẩm mới.

Trở ngại lớn nhất mà những người có trí nhớ kém gặp phải chính là động cơ tâm lý. Với những người đọc giỏi (những người có trí nhớ kém), thì sự học thuộc lòng vẻ như là một sự lãng phí thời gian bởi vì họ có thể nhanh chóng học chơi tốt nhiều tác phẩm mà tương đối dễ đọc. Họ thậm chí có thể chơi các tác phẩm khó bằng việc sử dụng trí nhớ bàn tay, và nếu họ gặp một điểm trượt trí nhớ, thì họ luôn có thể tham chiếu bản nhạc đặt trước mặt mình. Do đó, họ có thể thu xếp mà không cần việc học thuộc lòng tác phẩm. Sau nhiều năm luyện tập cách này, họ trở nên khó mà học được cách học thuộc bởi vì đầu óc họ đã quen lệ thuộc vào tổng phổ. Các tác phẩm khó là không thể đạt được với lối này, vì vậy chúng bị họ né tránh để nhường vị trí ưu tiên cho một số lượng to lớn các tác phẩm dễ chơi hơn. Nhận thức được những trở ngại tiềm tàng này, chúng ta hãy gắng luyện tập thông qua một chương trình tiêu biểu cho sự học các phương pháp nhớ.

Cách tốt nhất để học cách nhớ là hãy học nhớ một vài khúc/tác phẩm mới, ngắn, thay vì học thuộc một cái gì đó bạn đã có thể chơi rồi. Một khi bạn đã thành công trong sự học thuộc một số tác phẩm mà không với quá nhiều nỗ lực, thì bạn sẽ có thể xây dựng sự tự tin và cải thiện các kỹ năng nhớ. Khi các kỹ năng này đã được phát triển ổn thoả, bạn thậm chí sẽ có thể nghĩ tới việc học thuộc các tác phẩm cũ mà bạn đã học chơi bằng cách đọc song chưa từng thuộc tốt. Các buổi tập piano nên hoặc là luyện tập học thuộc tác phẩm hoặc là luyện tập kỹ thuật. Đấy là bởi vì việc chơi những cái khác trong khi luyện tập học thuộc sẽ làm rối những dữ liệu đang được ghi nhớ. Trong các buổi luyện tập kỹ thuật, bạn hầu như chẳng bao giờ cần tổng phổ. Ngay cả trong các buổi luyện tập học thuộc, chỉ nên sử dụng tổng phổ lúc ban đầu rồi hãy cất nó đi.
Để ví dụ cho việc học thuộc một tác phẩm ngắn, chúng ta hãy học 3 bản trong tập các Invention 2-bè của Bach: 1, 8, và 13. Tôi sẽ trải qua bài 8 cùng bạn. Sau khi học bản 8, hãy tự thử bản 1 rồi khởi đầu với bản 13. Ý của tôi là hãy học cả ba bản đồng thời, nhưng nếu là quá sức bạn, thì hãy gắng thực hiện hai (bản 8 và bản 1), hoặc thậm chí chỉ bản 8. Điều quan trọng là bạn hãy thử chỉ cái mà bạn nghĩ bạn có thể xử lý thoải mái, bởi vì mục đích ở đây là để chứng minh nó dễ ra sao. Dưới đây là kế hoạch để học cả 3 bản đồng thời, chúng ta giả định rằng bạn đã học các nội dung ở các phần I tới III, và rằng trình độ kỹ thuật của bạn là đủ để giải quyết tập Inventions của Bach. Không sử dụng pedal trong mọi tác phẩm thuộc tập này.

Soạn giả: Chuan C. Chang (nhà khoa học)

Dịch giả: Nhật Nguyệt (thi sĩ)

Chia sẻ, sao chép vui lòng ghi rõ nguồn bài viết thuộc bản quyền Harmony Co., Ltd

>>Xem tiếp:

6. Thuộc lòng

a. Vì sao phải học thuộc lòng ?

b. Ai có thể Học thuộc lòng, thuộc Cái gì, Khi nào.

c. Thuộc lòng và Bảo trì trí nhớ.

d. Trí nhớ bàn tay - Hand Memory

e. Khởi đầu tiến trình học thuộc.

f. Củng cố trí nhớ/dữ liệu đã ghi nhớ

g. Luyện tập nguội - Practicing Cold