(P148) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền tảng

17. Piano đứng, Đại dương cầm, Piano điện; Việc mua và bảo quản.

f. Bảo trì/Chăm sóc Piano.

Tất cả piano mới đều cần tối thiểu là một năm được chăm sóc đặc biệt và chỉnh dây sau khi mua, nhằm cho các dây dừng giãn và bộ cơ và các búa cân bằng (equilibrate). Hầu hết các đại lý piano sẽ cố gắng giảm thiểu phí tổn cho dịch vụ chăm sóc hậu mãi các piano mới sau khi giao hàng. Đây là giả thiết rằng cây piano đó đã được chuẩn bị thích đáng trước khi giao. Nhiều đại lý tìm cách trì hoãn nhiều phần của việc chuẩn bị (prep work) cho tới sau khi đàn đã được giao xong, và nếu khách hàng không hiểu biết về việc này, thì họ có thể bị hoàn toàn mất một số bước. Về khía cạnh này, trong số các model rẻ tiền hơn, Yamaha, Kawai, Petroff, và một vài loại khác có thể dễ mua hơn bởi vì hầu hết các công đoạn thuộc công việc chuẩn bị đã được hoàn tất tại hãng xưởng chế tạo. Một cây piano mới sẽ cần tối thiểu 4 lần chỉnh dây trong năm đầu tiên để ổn định sự giãn của các dây.

Tất cả các piano đều cần sự bảo trì ngoài việc chỉnh dây định kỳ. Nói chung, chất lượng cây đàn piano của bạn mà càng cao, thì sẽ càng dễ nhận thấy sự xuống cấp của nó gây bởi sự mòn và rách thông thường [wear and tear], và do thế nó cần nhiều sự bảo dưỡng hơn. Nghĩa là, các piano mà càng đắt tiền thì việc bảo trì càng tốn kém hơn. Các bảo trì nhỏ tiêu biểu là: cân phím, giảm ma sát (chẳng hạn việc đánh bóng các trục đứng [capstan]), trừ khử các tạp âm, tái tạo hình của các búa và chỉnh giọng chúng (châm kim), kiểm tra lại vô số các ống/tầm lót trục [bushing],vv. Việc chỉnh giọng búa có lẽ là quy trình bảo trì bị lơ là nhất.

Các búa đã bị mòn, cứng có thể gây ra việc đứt dây đàn, làm mất khả năng chủ động diễn cảm, và tạo khó khăn trong việc chơi với độ êm/nhỏ (hai hậu quả cuối là xấu cho sự phát triển kỹ thuật). Nó còn làm hỏng chất lượng âm của cây piano, khiến nó nghe gắt và khó chịu với tai nghe. Nếu bộ cơ đã bị đủ mòn, nó cần một sự cân chỉnh toàn bộ [general regulation], mà có nghĩa là sự phục hồi tất cả các bộ phận chi tiết của bộ cơ cho đúng theo các thông số/ đặc điểm như yêu cầu kỹ thuật gốc của chúng.

Nếu các dây trầm được cuốn dây đồng bị rỉ sét, thì sự này có thể làm các nốt ấy bị câm. Việc thay các dây này là xứng nếu các nốt đó kêu yếu và không có âm ngân. Các dây cao, không cuốn dây đồng, nói chung là không cần thay ngay cả khi chúng bị rỉ sét. Tuy nhiên, với các piano quá cũ, các dây này có thể đã bị quá giãn tới mức chúng mất tất cả sự đàn hồi của chúng. Những dây như thế sẽ dễ bị đứt và không thể rung thích đáng, sẽ sinh ra một âm rổn rảng/chói tai, và nên được thay. Những người chơi piano nên có những hiểu biết căn bản về sự chỉnh dây, chẳng hạn các bộ phận của cây piano, các hệ điều hoà, sự ổn định của giọng đàn, và các ảnh hưởng của những sự thay đổi nhiệt độ và ẩm độ, đặng có khả năng giao tiếp với người chỉnh dây và hiểu những gì người thợ thực hiện. Có quá nhiều người chơi piano không hề có kiến thức cơ bản này; hậu quả là, họ gây cản trở người chỉnh dây và trong thực tế còn chống lại người thợ chỉnh, với kết quả là cây piano của họ sẽ không được bảo trì thích đáng.

Một số chủ nhân các piano lại đã quá quen với cây piano bị xuống cấp của mình, tới mực, khi người thợ chỉnh đàn đã thành công trong sự phục hồi cây đàn trở lại cái đẹp nguyên thuỷ của nó, thì chủ nhân là thấy bất bằng với cái âm thanh và cảm giác mới, lạ của cây đàn. Các búa cũ mòn thường tạo các âm quá sáng (bright) và các âm thanh lớn (loud); sự này sinh một tác động ngoài mong đợi là làm cho bộ cơ có cảm giác nhẹ. Do thế, các búa đã được chỉnh giọng thích đáng ban đầu có thể gây ấn tượng rằng bộ cơ bây giờ nặng hơn và kém nhạy hơn. Dĩ nhiên, người thợ chỉnh đã không hề thay đổi lực cần để nhấn phím. Một khi các chủ nhân này đã quen với các búa đã vừa mới được chỉnh giọng thích đáng này, họ sẽ phát hiện rằng họ có được khả năng chủ động cho việc diễn cảm và điều khiển giọng đàn lớn hơn nhiều, và bấy giờ họ có thể chơi rất khẽ/êm.

Các piano cần được chỉnh tối thiểu một lần hằng năm, tốt hơn là hai lần, trong khoảng mùa thu và mùa xuân, khi nhiệt độ và ẩm độ là lưng chừng giữa các thái cực hằng năm của chúng. Nhiều nhạc sinh cao cấp cho chỉnh dây thường xuyên hơn. Thêm vào các lợi điểm hiển nhiên của sự có khả năng tạo sinh âm nhạc tốt hơn và mài sắc nhạc cảm, còn có những nguyên do bắt buộc cho việc phải duy trì cây đàn đúng giọng. Một trong các nguyên do quan trọng nhất là việc đó ảnh hưởng tới sự phát triển kỹ thuật của bạn. So với một cây piano sai giọng, thì một cây piano được chỉnh đúng giọng trong thực tế biết tự nó chơi nhạc -- bạn sẽ phát hiện rằng nó chơi dễ hơn tới mức kinh ngạc. Do thế một cây piano được bảo trì tốt có thể đẩy nhanh tiến độ phát triển kỹ thuật.

Soạn giả: Chuan C. Chang (nhà khoa học)

Dịch giả: Nhật Nguyệt (thi sĩ)

Chia sẻ, sao chép vui lòng ghi rõ nguồn bài viết thuộc bản quyền Harmony Co., Ltd

>>Xem tiếp:

17. Piano đứng, Đại dương cầm, Piano điện; Việc mua và bảo quản.

e. Mua sắm một piano cơ.

f. Bảo trì/Chăm sóc Piano.

18. Bắt đầu việc học piano thế nào

a. Bạn có cần thầy dạy chăng?

b. Những Giáo trình và Đàn phím đầu tiên.

c. Người mới học: Tuổi từ 0 tới 65+

19. Tập quán luyện tập “Lý tưởng” (Những chỉ dạy của Bach và bản Invention 4)