(P113) Phương pháp luyện tập đàn piano - Nguyên lý và nguyên tắc nền t

12. Sự học Cao độ Tương đối [Relative Pitch] và Cao độ Tuyệt đối [Absolute Pitch] (Thị Ca [Sight Singing], Sáng tác)

Cao độ Tương đối (RP) là kỹ năng xác định một nốt, với một nốt tham chiếu đã được cho trước. Cao độ Tuyệt đối [Absolute pitch] (AP), là kỹ năng xác định một nốt, mà không hề dùng nốt nào tham chiếu. AP được dùng ở đây thay cho thuật ngữ Cao độ Hoàn hảo [Perfect Pitch, PP], bởi vì ký hiệu PP có thể bị nhầm với pianissimo. Chất lượng AP của bạn được quyết định bởi sự bạn có thể tạo ra một cao độ chính xác thế nào, sự bạn có thể xác định một cao độ nhanh thế nào, và sự bạn có thể xác định bao nhiêu nốt khi chúng được chơi đồng lúc. Những người có AP tốt sẽ tức thì (trong vòng 3-5 giây) xác định được 10 nốt chơi đồng lúc. Bài thử nghiệm chuẩn cho AP sử dụng 2 piano; người kiểm tra ngồi ở một đàn và nhạc sinh ngồi đàn còn lại, và nhạc sinh gắng chơi lại cái nốt được chơi bởi người kiểm tra. Nếu chỉ có một piano, thì nhạc sinh sẽ đọc tên các nốt được chơi bởi người kiểm tra (do, re, mi,.. or C, D, E, ...). Trong các bài tập sau đầu tiên sử dụng CDE bởi vì hầu hết sách lý thuyết sử dụng lối ký âm này. Tuy nhiên, chẳng có gì sai trái nếu sử dụng hệ tên doremi nếu hệ đó hợp bạn hơn. Không ai bẩm sinh đã có kỹ năng cao độ tuyệt đối; nó là một kỹ năng do đào luyện, bởi vì âm giai chromatic là một sản phẩm của con người - không hề có mối quan hệ vật lý nào giữa các cao độ của âm giai bán cung và tự nhiên. Mối quan hệ vật lý giữa âm giai bán cung và tai ta là rằng cả hai cùng vận động trên một thang logarithmic để thích nghi một dải tần số lớn. Chúng ta biết rằng tai người vận động trên một thang logarithmic bởi vì các hoà âm (harmonies) có một ý nghĩa đặc biệt và các bồi âm là các tỷ lệ (ratio) và các tỷ lệ là dễ nhất để vận dụng trên một thang logarith. Theo đó, mặc dù chúng ta không bẩm sinh có AP, chúng ta bẩm sinh có thể nhận biết các hoà âm. Hiệu quả sự nghe có tính logarith của con người là rằng tai nghe được một sự khác nhau lớn trong cao độ giữa 40 và 42.4 Hz (bằng một bán cung hoặc 100%), nhưng hầu như không nghe sự khác nhau giữa 2000Hz và 2002.4 Hz (độ 2%), cho cùng độ khác nhau là 2.4 Hz. Tai người phản ứng lại tất cả các tần số mà nằm trong dải giới hạn của nó và không được định cỡ theo một âm giai tuyệt đối bẩm sinh. Sự này thì trái với mắt người, mà nó phản ứng với màu sắc trên một thang tuyệt đối (mọi người đều trông thấy màu đỏ là đỏ ngay từ lúc chào đời mà không cần qua đào tạo nào, và khả năng nhận thức này không bao giờ thay đổi theo tuổi tác) bởi vì sự phát hiện màu sắc có được là bằng sự sử dụng các phản ứng hoá học đối với các lượng tử cụ thể (các bước sóng) của ánh sáng. Một số người mà có thể xác định một số cao độ nhất định với các màu cụ thể thì có thể thụ đắc AP bằng cái màu mà âm thanh đó gợi lên. Chúng sẽ chia độ một cách hiệu quả tai/thính lực theo một tham chiếu tuyệt đối.

Cao độ tuyệt đối và cao độ tương đối sẽ được học tốt nhất khi còn rất trẻ. Các ấu nhi mà không thể hiểu dù chỉ một từ sẽ phản ứng thích hợp với một giọng vỗ về hoặc một khúc ru hoặc một âm thanh đe doạ, điều chứng minh sự sẵn sàng của chúng cho học âm nhạc. Cách tốt nhất cho những bé chỉ mới lẫm chẫm biết đi để học AP là cho các bé hầu như hằng ngày tiếp xúc với những cây piano chỉnh dây chuẩn từ lúc chào đời. Do đó, mỗi vị cha hay mẹ mà có piano nên duy trì cây đàn được chỉnh dây chuẩn và chơi nó với em bé ở gần bên.. Bấy giờ họ có thể thỉnh thoảng kiểm tra AP của đứa trẻ. Bài xét nghiệm này có thể được tiến hành bằng việc bạn đánh chỉ một nốt (khi đứa bé đang không nhìn thấy) rồi yêu cầu nó tìm ra nốt ấy trên bàn phím piano. Dĩ nhiên, trước tiên bạn cần phải dạy đứa trẻ âm giai piano: bắt đầu bằng âm giai C major gần khu vực giữa, kế dạy chúng rằng tất cả các nốt còn lại đều liên quan với âm giai này cách các quãng tám. Nếu đứa trẻ có thể tìm ra nốt đó sau nhiều lần nỗ lực, thì nó có RP; Nếu đứa trẻ có thể tìm ra nốt đó ngay từ lần đầu tiên, thì nó có AP. Hệ điều hoà (Equal, Well temperament, vv) cụ thể mà cây piano của bạn đang được chỉnh dây là không quan trọng; trong thực tế nhiều người có AP không chút hiểu biết gì về các hệ điều hoà, nhưng khi các nốt trên các đàn piano được chỉnh theo các hệ khác nhau được chơi, họ chẳng gặp trở ngại gì trong việc xác định các nốt bởi vì hệ điều hòa khác nhau làm biến đổi các tần số chưa tới 5%, và chẳng có ai có AP tới mức chính xác đó. RP và AP có thể thụ đắc ở giai đoạn tuổi lớn hơn nhưng sẽ trở nên khó hơn sau độ tuổi 20 tới 30. Trong thực tế, thậm chí những người có AP sẽ từ từ mất nó bắt đầu từ độ tuổi 20, nếu nó không được luyện tập duy trì. Nhiều trường piano dạy AP cho tất cả các nhạc sinh với mức thành công trên 90%. Vấn đề với việc dạy cho một nhóm nhạc sinh lớn tuổi hơn là rằng luôn có một tỉ lệ nhất định các nhạc sinh "nghèo cao độ" mà trước đó chưa từng được dạy cao độ và những người gặp khó khăn cho sự học ngay cả RP. Các chỉ dẫn về cách dạy AP cho trẻ em rất bé được cho ở mục 16.b bên dưới bởi vì chúng chỉ là chuyện vặt và là một phần lồng trong mục dạy trẻ con; Các chỉ dẫn về cách dạy AP cho người lớn được trình bày ở mục này, bên dưới.

Soạn giả: Chuan C. Chang (nhà khoa học)

Dịch giả: Nhật Nguyệt (thi sĩ)

Chia sẻ, sao chép vui lòng ghi rõ nguồn bài viết thuộc bản quyền Harmony Co., Ltd

>>Xem tiếp:

12. Sự học Cao độ Tương đối [Relative Pitch] và Cao độ Tuyệt đối [Absolute Pitch] (Thị Ca [Sight Singing], Sáng tác)

13. Ghi hình và Thu âm tác phẩm bạn chơi.

14. Sự chuẩn bị cho các buổi Trình diễn và các Recital

a. Các Lợi ích và các Hiểm nguy của các buổi Trình diễn/Recital:

b. Các yếu tố căn bản của các buổi trình tấu mà hoàn hảo/không tì vết:

c. Luyện tập cho các buổi trình diễn:

d. Luyện tập chơi diễn cảm diễn cảm/với nhạc cảm:

e. Các buổi trình diễn không thể thức