Cristofori - Từ điển piano

Bartolomeo Cristofori người thành Padua, Ý, được cho là nhà phát minh cây đàn piano từ năm 1700.

Bartolomeo Cristofori người thành Padua, Ý, được thuê bởi hoàng tử Ferdinand de Medici làm Người quản lý Nhạc cụ (Keeper of the Instruments), được cho là nhà phát minh cây đàn piano. Gia đình Medici sở hữu một chiếc piano vào năm 1709 và có thể có một cây piano được chế tạo năm 1698 và một nguyên mẫu đầu tiên vào 1694. Ba cây đàn Cristofori còn tồn tại tới ngày nay có từ những năm 1720.

Piano được phát minh dựa trên nền tảng những phát minh kỹ thuật có trước đó. Hệ thống máy của các nhạc cụ phím chẳng hạn đàn clavichord và harpsichord đã được biết rõ. Trong đàn clavichord các dây được tác động bởi các tangent [phím đồng hình tam giác] trong khi ở đàn harpsichord chúng được khẩy bằng các cọng lông ngỗng. Trải nhiều thế kỷ, sự nghiên cứu hệ máy móc của đàn harpsichord đã chỉ ra những phương cách hiệu quả nhất để xây dựng thùng, tấm cộng hưởng, cầu và bàn phím đàn. Cristofori, một nhà chế tạo harpsichord tinh thông, đã rất am tường các kiến thức này.

Cristofori đã thành công trong việc giải quyết vấn đề khó khăn cơ bản trong thiết kế piano. Các búa phải gõ vào dây nhưng không được tiếp tục tiếp xúc với dây sau đó (như một tangent tiếp tục tiếp xúc với clavichord) bởi vì điều này khiến âm bị nghẹt. Các búa gõ phải được trở về vị trí nghỉ của chúng mà không bị nảy lên một cách dữ dội và nó đồng thời có thể nhanh chóng lặp lại một nốt. Bộ cơ đàn piano của Cristofori đã đóng vai trò như một hình mẫu cho nhiều giải pháp khác nhau trong chế tạo các bộ cơ piano theo sau ông. Các cây đàn thuở đầu của Cristofori được chế tạo với những dây đàn mảnh và tiếng khẽ hơn nhiều so với piano hiện đại. Tuy nhiên, so với đàn clavichord (nhạc cụ phím duy nhất xuất hiện trước piano có khả năng điều chỉnh tỉ mỉ các mức cường độ thông qua bàn phím) thì chúng đã kêu lớn hơn và có sức ngân tiếng lớn hơn.

"Bộ cơ piano là một hệ thống máy móc để liên động các phím và các dây đàn. Nó điều khiển cách cây piano đáp ứng lại sự nhấn phím."

Trích - Từ điển piano - Action

Vào năm 1711 một nhà văn Ý tên Scipione Maffei đã viết một bài báo tán thưởng nhiệt tình cây piano của Cristofori trong đó kèm một sơ đồ hệ thống máy của nó. Bài bào được lưu hành rộng rãi và hầu hết các nhà chế tạo piano thế hệ sau đều khởi đầu công việc của họ nhờ đọc nó. Một trong các nhà chế tạo mà đã đọc bài này là Gottfried Silbermann người ngày nay được biết tới nhiều hơn như một nhà chế tạo đại phong cầm. Các piano của Silbermann là những bản sao trực tiếp các piano của Cristofori với một bổ sung quan trọng: Silbermann đã sáng chế ra nguyên mẫu đầu tiên của pedal ngân tiếng (damper pedal) hiện đại mà khiến toàn bộ các chặn âm (damper) nhấc lên cùng lúc khỏi các dây đàn.

Dịch giả: Nhật Nguyệt

Biên tập: Nam Anh Thông